Kış mevsiminin bittiği Mart ve Haziran aylarında alerji hastalıkları da kendini göstermeye başlıyor. Mevsim değişikliğiyle birlikte, insanların beslenme alışkanlıkları, hayat düzenlerinin değişmesi bağışıklık sistemini etkiliyor. Emsey Hospital Göğüs Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Ali Metin Görgüner, bahar aylarında ortaya çıkan ve üzerinde durulmayan astım rahatsızlığının nedenlerine dikkat çekerek, alınacak önlemler hakkında bilgi veriyor.
Alerjen nedir ve astımı nasıl etkiler?
Vücudumuzda alerjik reaksiyonların oluşmasına neden olan polen, küf, toz, hayvan tüyü, akar (ev tozu) gibi maddelere genel olarak “alerjen” denir. Alerjenler, burun, göz, akciğer gibi hedef organlarda bir takım biyokimyasal reaksiyonlara neden olurlar. Bunun sonucunda, vücutta genel kaşıntı, gözlerde yaşarma, kızarıklık (alerjik göz nezlesi), burunda tıkanıklık, baş ağrısı, kaşıntı ve akıntı, hapşırık nöbetleri (alerjik saman nezlesi), akciğerde ise öksürük, balgam, hırıltılı solunum, nefes darlığı, göğüste tıkanıklık hissi (alerjik astım) ortaya çıkar.
Baharla birlikte polenler artar. Bahar aylarında çimen, ot, çiçek ve ağaçların çiçek açmaları ile birlikte polenler atmosfere yayılırlar ve ağız, burun, göz ve ciğerlerimize kadar ulaşırlar. Polenler sıklıkla sabah saatlerinde (05:00 – 10:00 arası) ve akşam saatlerinde daha yoğun olarak görülür. Özellikle rüzgârlı havalardan sonra havaya daha çok dağıldıkları için şikâyetler artar. Bazı süs bitkilerinin çiçeklerinin polenleri ise ağır olduğu için hava yolu ile dağılamazlar. Bunlar da arı ve böceklerle çevreye yayılırlar. Baharın gelmesiyle beraber aldığımız gıdalarda değişmektedir. En tipik bahar alerjisi, alerjik rinit (saman nezlesi) ve astım şeklinde kendini gösterir.
Yine bahar aylarında evlerde yapılan temizlik de artar. Bahar temizliği sırasında bir yandan ev tozu, küf vb. alerjenler ile temas artarken, öte yandan temizlik amacı ile kullanılan deterjanlar, özellikle de çamaşır suyu (hatta daha kötüsü çamaşır suyu ile tuz ruhu karışımı) kullanımı gözlerde, üst ve alt hava yollarında ciddi hasara yol açarak astım krizine neden olabilir.
Astım tanısı
Günümüzde astım tanısı için kullanılan en önemli tetkik nefes ölçüm testi olarak bilinen solunum fonksiyon testleridir. Gerekli görülen durumlarda, astım belirtilerine yol açan alerjenlerin belirlenmesi amacıyla alerjik deri testleri de yapılabilir.
Tedavide alerjenle temasın kesilmesi, ilaç tedavisi ve gerekli durumlarda aşı tedavisi (immünoterapi) esastır. Uzun araştırmalar sonucu geliştirilmiş olan sprey ya da kuru toz şeklindeki astım ilaçları hastalığın tedavisinde son derece etkilidir. Yanlış inanışın tersine asla akciğerleri kurutmaz, alışkanlık yapmaz. Yan etkileri oldukça azdır. Astım yakınmaları ortadan kalksa bile, doz azaltılması ya da ilacın bırakılması kararı mutlaka hekim tarafından verilmelidir.
Astımdan korunmak için neler yapılmalı?
Korunmak için yapılması gerekenler;
- Sigara içmeyin ve yanınızda içirmeyin.
- Tozlu ve polenli ortamlarda bulunmayın, eğer bulunmak zorundaysanız mutlaka maske kullanın. Polen yoğunluğunun en çok olduğu sabah erken saatlerde ve akşam saatlerinde dışarı çıkmamaya çalışın.
- Polenlerin uçuştuğu mevsimlerde kapı ve pencerelerinizi kapalı tutun. Rüzgârlı havalarda evde kalmaya çalışın. Arabada giderken pencereleri açmayın.
- Özellikle kaloriferli evlerde hava nemlendiricisi kullanın.
- Klimalarda kullanılan filtreleri her ay değiştirin, alerjenleri tutan özel filtreler alın. Hava değişimini içeride bulunan havayı kullanarak temizleyen, dışarıdaki havayı kullanmayan özel klimaları tercih edin.
- Tüylü ve yünlü battaniyeler yerine pamuklu ve sentetik olanları tercih edin.
- Toz barındırabilecek tarzda kilim, halı gibi ev eşyalarını kullanmamaya özen gösterin.
- Evinizde tüylü hayvan ve bitki beslemekten kaçının.
- Beden temizliğinize dikkat edin, düzenli olarak el ve yüzünüzü yıkarsanız vücudunuza girmek üzere olan polenleri engellersiniz.
- Yatmadan önce duş almak, saçları yıkamak yararlı olur.