Aerosol Nedir? Kortizonlu Aerosoller ve Toz İnhalatörler

Bronş genişletici aerosoller (spreyler)

Bunlar, başlamış olan astım nöbetle­rini durdurma amacıyla kullanılırlar.Bronşların çevresindeki düz kasları gev­şetirler. Etkileri çok hızlıdır. Birkaç da­kika içinde tam rahatlama sağlarlar. Et­kileri çabuk geçer, ama hastanın hırıl­tılı solunumunu iyileştirdikleri ve baş­ka bir nöbet gelene kadar rahatlaması­nı sağladıkları için yararlıdırlar. Astım­lılar bu tür spreyleri sürekli olarak yan­larında taşırlar. Gereken doz, kullanılan ilaca göre de­ğişir. Ancak başlamakta olan nöbetler için bir ya da iki püskürtme genellikle yeterli olmaktadır.

Aerosol yöntemi, astım tedavisinde büyük bir aşamadır. Daha önceleri ilaç, hantal ve ilkel bir mekanizmayla (ilaç dolu bir balondan, lastik boru aracılı­ğıyla) püskürtülmekteydi. Söz konusu aygıtın hem taşınması zordu, hem de sık sık tıkanırdı. Bir sigara paketinin yarısı büyüklüğündeki aerosol sprey ise büyük kolaylıklar sağlamaktadır. Bir başka üs­tünlüğü de her püskürtmede aynı mik­tar ilaç vermesidir.

Kortizonlu aerosoller

Kortizonlu ilaçlar, bronşları çevrele­yen düz kasların kasılmalarını kontrol ederek, astımın oluşmasını önlerler. Han­gi yoldan etkili oldukları tam anlaşıla­mamıştır. Bronş genişletici ilaçlar gibi astım nöbetlerini durduramadıkları, ama önleyici etki gösterdikleri bilinmek­tedir. Etkileri birkaç gün sonra, yani be­lirli bir doz alınınca ortaya çıkar. Dü­zenli aralıklarla, sözgelimi dört saatte bir alınmaları gerekir. Bronş genişleti­cilerle birlikte kullanıldıklarında, çok ağır vakalar dışında, bütün astımlarda yararlı oldukları görülmüştür. Başka has­talıkların tedavisinde kullanıldığında cid­di yan etkileri olabilen ve bu nedenle de doktor gözetiminde kullanılan kortizon, inhalatörle çok düşük dozlarda alındığın­dan, yan etki söz konusu değildir.

Aerosol inhalatörün kullanımı olduk­ça kolaydır. Çalkaladıktan sonra, dik olarak baş aşağı tutulur. Hasta bir kez soluk verir, sonra püskürtücüyü dudak­larının arasında tutarak, yavaş ve derin bir soluk alır. Soluk almaya başladıktan kısa bir sü­re sonra püskürtme yapılır. Hasta, ci­ğerleri dolana kadar soluk almayı sür­dürür. Beş saniye için soluk tutulur. Ge­rekirse ikinci bir püskürtme yapılır.

Sık yapılan bir hata, spreyi soluk al­maya başlamadan önce püskürtmektir.Bu durumda ilacın büyük bir bölümü ağız içinde dağılmakta ya da farkında olmadan yutulmaktadır.

Zamanlama sorununu ortadan kal­dırma amacıyla, bazı püskürtücülere, etkili maddenin içinde birikip bir son­raki solukta alınmasını sağlayan uzun plastik bir tüp eklenmiştir.

Sprey kullanımı kolaydır. Ayrıca ilk verdiğinde doktor da hastasına yönte­mi gösterir. Ancak, astımlı çocukları olanların çok iyi bileceği gibi, nöbet anında basit bir işlem bile sorun olabil­mektedir. Bu durumda çözüm, toz inhalatörü kullanmaktır.

Toz inhalatörleri Nedir

Hem bronş genişleticiler hem de kor­tizonlu ilaçlar toz olarak verilebilir. Hasta sprey kullanmakta zorluk çekiyorsa, bu yöntem daha elverişli sayılır. Yöntemin temeli toz haline getirilmiş ilacın soluna­rak alınmasıdır. Tozu içeren kapsül, inhalatördeki kü­çük plastik bir silindire yerleştirilip, için­deki kesici ile yarıdan kesilir. Hasta du­daklarının arasında tuttuğu inhalatörden havayı içine çekerek, hava akımıyla tozu alır.

Sodyum kromoglikat içeren bir ilaç da aynı yolla toz halinde alınır. Astımı kont­rol altına alan ilacı içeren kapsül alete yer­leştirilir ve özel bir teknikle, solunan ha­vaya toz halde karışır. Tıpkı steroitler (kortizonlu ilaçlar) gibi, bu ilaç da koru­yucudur.

Toz İnhalatörlerin Tehlikeleri Neler

Steroit ve sodyum kromoglikatın önemli bir yan etkisine rastlanılmamış­tır. Ancak yıllar önce, bronş genişletici­lerin aşırı kullanımının kalbi fazla uyar­masından kuşkulanılmıştır. Günümüzde, yalnız akciğerleri etki­leyen yeni bronş genişleticiler kullanıl­maktadır. Nöbet sırasında alman birkaç fazla dozun zararı yoktur. Yine de as­tımlılar, her ilaçta olduğu gibi, bunlarda da önerilen dozu aşmamaya özen göstermelidirler.