Kurban Bayramı’nda kırmızı et alerjisine dikkat! Prof. Dr. Ahmet Akçay kırmızı et alerjisi hakkında detaylı bilgiler paylaştı.
ET ALERJİSİ NEDİR?
Et tüketiminden sonra etin alerjenlerine vücutta kaşıntı, kurdeşen, dudakta şişme, kusma, karın ağrısı ve ishal gibi belirtiler yanında bazen tansiyonda düşme ve bayılma gibi ölümcül reaksiyonlar görülmesine et alerjisi denilir.
SIKLIĞI NEDİR?
Et alerjilerinin sıklığı kesin bilinmemekle birlikte besin alerjisi olan hastalar arasında, çocuklarda yüzde 3 ila 15’inde ve yetişkinlerde yüzde 3’ünde et alerjisi bildirilmiştir. Et alerjisinin düşük prevalansı, kısmen çoğu etin pişmiş formda yenmesine ve pişirmenin genellikle alerjenlerin immünojenisitesini düşürmesine bağlanabilir. Sığır eti alerjisi prevalansı en sık bildirilen et alerjisidir. Bununla birlikte, inek sütüne alerjisi olan çocuklarda sığır eti alerjisi yüzde 20 kadar yüksek olabilir.
RİSK FAKTÖRLERİ
Etlere alerji gelişimi için risk faktörleri tam olarak tanımlanmamıştır ve hastanın duyarlı olduğu alerjene bağlı olarak farklı olabilir:
●Artan kanıtlar, çoklu kene ısırıklarının kırmızı etlere karşı alerji için bir risk faktörü olabileceğini düşündürmektedir.
●A ve O kan grupları ile galaktoz-alfa-1,3-galaktoza (alfa-gal) karşı duyarlılık arasında bir ilişki kaydedilmiştir.
●Atopik dermatiti veya inek sütü alerjisi olan çocuklar artmış risk altında olabilir.
●Jelatin alerjisi olan hastalar ayrıca etlere karşı hassas olabilir veya klinik olarak reaktif olabilir.
ET ALERJİSİNE NEDEN OLAN ALERJENLER
IgE aracılı et alerjik reaksiyonlarından sorumlu alerjenler hem protein hem de karbonhidrat alerjenler tanımlanmıştır. Serum albuminleri ve immünglobulinler, sığır eti ve diğer memeli etlerinde birincil alerjenik proteinler gibi görünmektedir. Bu alerjenler süt içinde de bulunduğu için sıklıkla süt alerjisi olan çocuklarda kırmızı et alerjisi görülmektedir.
Diğer alerjen ise alfa-gal alerjenidir ve aslında insan ve maymunlar dışındaki memelerin kan grubu maddesidir. Bu karbonhidrat yapısında olan bir madde olup etlerde, böbreklerde, jelatinde bulunmaktadır. Bu alerjen lipit ve proteinlerle birleşerek alerjen haline gelmektedir.
KIRMIZI ET ALERJİSİ NASIL GELİŞİYOR?
Süt Alerjisine Bağlı:
Süt alerjisi olan çocuklarda sütün içinde alerji yapan proteinler sığır etinde de olduğu için çapraz reaksiyon nedeniyle %20 oranında sığır etine de alerji gelişebilmektedir. İyi pişme ile alerji belirtileri görülmeyebilir.
Kedi Alerjisine Bağlı:
Kedi alerjisi olanlarda çapraz reaksiyona bağlı domuz etine karşı alerji görülebilmektedir. Domuz eti alerjisi olanlarda çapraz reaksiyon nedeniyle sığır eti ve domuz etine alerji görülebilmektedir. Kedi tüyüne alerjiniz varsa dikkatli olun
Kene Isırmasına Bağlı:
Keneler inek, koyun gibi hayvanları ısırır ve kanlarını emer. Memeli hayvanların kan grubu alerjeni olan alfa gal alerjeni kenelerin midesinde bulunur. Kenelerin insanları ısırması ile bu alerjenler insanların kanlarına bulaşarak antikor gelişmesine neden olur. Bunun sonucu olarak da gecikmiş olarak kırmızı et tüketiminden sonra 3 ile 6 saat sonra alerji belirtileri ortaya çıkar.
KLİNİK BELİRTİLER NELERDİR?
Et alerjisinin hem immünoglobulin E (IgE) aracılı hem de IgE aracılı olmayan formları tanımlanmıştır. Bu formlara göre belirtiler de farklılık göstermektedir.
IgE’ye bağlı kırmızı et alerjisi genellikle süt alerjisi nedeniyle ve kedi alerjisi nedeniyle gelişen kırmızı et alerjisinin belirtileri et alımından sonra 2 saat içinde kendini gösterir. Özellikle et alımından sonra ciltte kurdeşen, dudakta şişme, ağız içinde karıncalanma gibi belirtiler ortaya çıkar. Karın ağrısı, kusma ve ishal gibi belirtiler de görülebilmektedir. Bazen alerjik rinit ve astım belirtilerine neden olabildiği gibi tansiyonda düşme ve bayılma şeklinde ölümcül reaksiyon olan alerjik şok görülebilmektedir.
Kene ısırmasına bağlı duyarlanma olanlar genellikle et alımından 3-6 saat sonra belirtiler görülür. Çünkü kene ısırması sonrası alfa gal alerjenine duyarlı hale gelinir. Alfa gal içeren sığır etinin alerji geliştirebilmesi için bu alerjenin lipit veya proteine bağlanarak alerji yapma potansiyeli kazanmaktadır. Bu nedenle reaksiyon gecikmektedir.
IgE’ye bağlı olmayan kırmızı et alerjisi ise tedaviye cevap vermeyen reflü, yutma güçlüğü ve göğüs ağrısı şeklinde kendini gösteren eozinofilik özofajit denilen yemek borusunun alerjik hastalığı ve kırmızı et proteini enterokoliti olarak belirti gösterebilir. Enterokolit sendromunda kırmızı et alımından 3-4 saat sonra tekrarlayan kusma ve ishal belirtileri görülmektedir.
Çapraz Reaksiyon
Sığır eti alerjisi olan hastalar koyun eti veya domuz eti ile reaksiyona girebilir ancak nadiren kümes hayvanları veya balıklara tepki verebilir. Kırmızı et alerjisi olanlarda setuksimab, jelatin, vajinal kapsüller ve aşılara (içindeki jelatinden dolayı) da alerji gelişebilmektedir.
TEŞHİS NASIL KONULUR?
Öncelikle klinik belirtilerin kırmızı et alerjisine uyumlu olması gerekir. Kırmızı et alerjisini tetikleyebilen egzersiz, alkol, ağrı kesici ilaç kullanımı sorgulanmalıdır. Kırmızı et alerjisi olanların alerji uzmanlarınca değerlendirilmesi çok önemlidir. Deri testi ile kırmızı et alerjenlerine ve bazen taze et ile alerji testi yapılmaktadır. Moleküler alerji testi ile kırmızı et alerjisi yapan bileşenler ayrıntılı olarak ortaya çıkabilmektedir. Alfa-gal alerjenine karşı antikor değerlendirilir.
Kırmızı et alerjisi test sonuçları şüpheli olanlarda yükleme testi yapılarak kesin teşhis konulur. Sonuçlar klinik belirtiler ile birlikte değerlendirilerek teşhis konulmaktadır
TEDAVİSİ NASIL YAPILIR?
Gıda alerjisinin yönetimi en yaygın olarak kırmızı etten kaçınmayı içerir. Hasta çiğ veya az pişmiş ete tepki gösteriyorsa, etin iyi pişmiş olarak tolere edilip edilmediğini belirlemek, hasta besini pişmiş formda diyetinde tutabileceğinden yardımcı olabilir.
İmmünoglobulin E (IgE) aracılı et alerjisi olan hastalar bir epinefrin otoenjektörü ile donatılmalı ve nasıl ve ne zaman kullanılacağı öğretilmelidir. Gıda kaynaklı anafilaksi ve gıda alerjenlerinden kaçınma ile ilgili genel konular başka bir yerde gözden geçirilmiştir.
Alfa-gal alerjisi olan hem yetişkinlerde hem de çocuklarda başarılı desensitizasyon protokollerine ilişkin az sayıda rapor yayınlanmıştır. Alfa-gal alerjisi, ek kene ısırıkları olmaksızın zamanla düzeliyor göründüğünden, immünolojik desensitizasyonla ilişkili risklerin, sendromun doğal seyrinin ötesinde bir yarar sağlayıp sağlamadığı belirsizdir.
KIRMIZI ET ALERJİSİ DÜZELİR Mİ?
Sığır eti alerjisi olan inek sütü alerjisi olan çocuklar (et alerjisi olan çocukların en büyük grubunu temsil eder) hem sığır hem de inek sütü duyarlılığını aşma eğilimindedir. Bir çalışmada, sığır eti toleransına medyan üç yıllık bir süreden sonra ulaşıldı ve her iki gıdaya da alerjisi olanlarda inek sütüne toleranstan önce meydana geldiği bildirildi.
Erişkinlerde et alerjisinin doğal seyrine ilişkin yayınlanmış veri çok azdır. Vaka raporları, alerjiyi yetişkin olarak edinen bazı kişilerin zamanla duyarlılığı kaybettiğini göstermektedir.
Galaktoz-alfa-1,3-galaktoza (alfa-gal) karşı duyarlılığın neden olduğu reaksiyonların doğal seyri iyi çalışılmamıştır. Uzun süreli serilerden veya kontrollü çalışmalardan elde edilen hiçbir veri bulunmamakla birlikte, yazarın çalışmasından elde edilen ilk kanıtlar, alfa-gal’e karşı IgE antikorlarının bazı hastalarda zamanla azaldığını göstermektedir. Bununla birlikte, ek kene ısırıklarının antikor seviyesini arttırdığı görülmektedir.