Bağışıklık Sistemi Nedir

Bizi hastalıklara karşı savunan bağışıklık sistemi, işlevini, oldukça karmaşık bir süreçle yerine getirir.

Bağışıklık sistemimiz, bizi, her türlü mikrobün zararından04 korur. Plazma hücreleri tarafından yapılarak kana ge­çen antikor, yabancı etkeni yok etmek üzere dolaşıma katılır. Özel bir akyuvar türü olan lenfositler, ya yabancı mad­deye bağlanıp onu etkisiz duruma geti­rirler ya da maddeyi içlerine alıp yok ederler. Kanda dolaşan antikorlar (immünoglobülinler), plazma hücresi tarafından yapılır. “T hücreleri” denilen bir lenfosit türü ise, lenf düğümlerinde üre­tilir ve yaşamımızın erken dönemlerin­ de timüs bezinin denetimi altındadır.

Bağışıklığın etkisi B lenfositlerin sağladığı bağışıklık

Bu hücreler, plazma hücresine dönüşerek antikor üretirler. Antikor molekülü, yan yana dizilmiş aminoasitlerden oluşan iki uzun zincir (büyüklüklerinden ötürü ‘ağır zincirler’ diye bilinirler) içerir. Bu zincirlerin bir ucunda, “hafif zincirler” olarak adlandırılan iki küçük aminoasit uzantısı bulunur. Ayrı ayrı üretilen ağır ve hafif zincirler, kana katılmak üzere plazma hücresinden çıkmadan ön­ce bir araya gelirler. Antikorlar, hafif zincirlerin sonundaki aminoasit dizilişi­ne göre farklılık gösterirler ve buna gö­re beş gruba ayrılırlar: IgA; IgG; IgD; IgE; IgM (Igdmmünoglobülin). Bağırsaklar ve akciğerlerdeki plazma hücre­leri tarafından yapılan IgA, kandaki bakteri ve virüslere karşı en etkili savun­mayı sağlar ve bakteri girişini durdurur. Alerjik tepki yapan IgE, akciğerlerdeki ve başka yerlerde ki hücrelere yapışık ola­rak bulunabilmektedir. lgD’nin etkisi henüz anlaşılamamıştır. IgM ise, savun­mada rol oynar.

T lenfositlerin sağladığı bağışıklık

Bu hücreler mikroplara, yabancı dokulara (yabancı organın reddi bu hücrelerden kaynaklanır) saldırırlar. Lenf düğümle­rinde yapılırlar ve küçük yaşlarda timüs bezinin (daha sonra dumura uğrayan lenfoit doku) etkisi altındadırlar. Do­ğuştan timüs bezi olmayan (az rastlanan kalıtsal hastalıklardan biridir) bebekler­de, T hücreleri işlevlerini yerine getir­mezler. Bu bebekler genellikle, altı ay­lık olmadan, bir virüs enfeksiyonuyla baş edemeyerek yaşamlarını yitirirler.

T hücrelerinin etkisi

T hücreleri bütün mikropları yok ederler. Enfeksiyonla savaşta başka hücreler de onlara yardım ederler. Ya­bancı bir maddeyle karşılaştıklarında, lenf düğümlerine dönerek, gelişmekte olan lenfositlere mesajı aktarırlar. Tıp­kı B hücreleri gibi, T hücreleri de mik­robu “anımsarlar”.

İmmünoglobülinlerin (antikorlar) etkisi

Akciğerlerde ve bağırsaklarda bulu­nan plazma hücreleri nezle virüsleri ile grip ve zatürre yapan bakteriler gibi, mikroplarla savaşan IgA antikorunu ya­parlar. Aynı zamanda, çocuk felci (polio) gibi, bağırsaklara giren virüsleri öl­dürürler. IgE antikoru egzama, samannezlesi ve astım gibi alerjik tepkilerde etkilidir.

Bağışıklıktaki aksamalar

Bağışıklık, B ve T hücrelerinin bak­teri ya da vifosü “tanıma” özelliğine da­yanmaktadır. Tanınmayan bakteri ve virüslerle savaşmazlar. Aşıların amacı da budur. Nezleye karşı bağışıklık gelişmez. Nezle virüsü yapısını sürekli olarak de­ğiştirdiğinden,bağışıklık sistemi tarafın­dan “tanınması” olanaksızdır.

Genellikle kromozom anormallikleri­nin neden olduğu az rastlanan bazı ka­lıtsal hastalıklarda, antikorların ya da T lenfositlerinin (ya da her ikisinin de) üretimi yetersiz olmaktadır. Bazen de yalnızca bir grup antikor eksikliği söz konusudur. Sözgelimi, agamaglobülinemi hastalığında, IgG antikorları yoktur.

İmmünoglobülinlerin ciddi ölçüde ye­tersiz olduğu durumlarda bile yaşamı sürdürmek olasıdır. Hastaya başka bir insandan sağlanan etkili globülinler, en­jeksiyonlarla verilebilir. Ancak akyuvarların hiç olmaması tedaviyi iyice zor­laştırır. Bu hastalar genellikle küçük yaşlarda,bir virüs enfeksiyonu nedeniyle ölürler.