Çocuk istismarı, ülkemizde ve dünyada son yıllara oldukça sık rastladığımız bir suç. Psikolojik sebeplere dayanan bu olayın altında birçok neden yatıyor. Lakin önemli olan ebeveynlerin ve eğitimcilerin bu konuda hangi önlemleri alması gerektiğidir. Uzman Psikolog Çağla Begüm Yüce çocuğunuzu bu şiddetten korumanın yöntemlerini 12 madde altında inceledi.
TEMAS İÇEREBİLİR DE İÇERMEYEBİLİR DE…
- Neler cinsel istismara girer?
Bir erişkinin cinsel isteklerinin doyumu için nesne olarak çocuğu kullanması çocuğa yönelik cinsel istismar kapsamına girer.
Temas içermeyen cinsel istismar yani taciz; teşhircilik, pornografik görüntüler gösterme ya da pornografik konuşmalar biçiminde olabilir. Temas içeren cinsel istismar cinsel saldırı ise, dokunma, sürtünme, oral-genital yaklaşmalar, anal – vajinal penetrasyon gibi cinsel eylemler içerir.
Türk Ceza Kanunu`na göre erişkinlere yönelik cinsel suçtan söz edebilmek için “rızanın olmaması” gerekirken çocuklar söz konusu olduğunda “rıza” aranmaz. Çünkü çocuklar cinsel amaçlı davranışların ayırdında olmaz. Bu sebeple çocuklara yönelik tüm cinsel davranışlarda çocukların boyun eğdikleri kabul edilir.
BENİM ÇOCUĞUMUN BAŞINA GELMEZ DEMEYİN!
- Sadece kız çocukları mı cinsel istismara maruz kalır?
Erkek cinsiyetinde olmak kişiyi cinsel istismardan muaf tutmaz. Benim çocuğumun başına gelmez demeyin.
Temas içeren cinsel taciz sıklığı kızlarda üçte bir, erkeklerde dörtte bir oranındadır. Temas içermeyen türler eklendiğinde oran, kızlar için %60`a, erkekler için %35`e yükselir.
HER KESİMDEN HER MESLEK GRUBUNDAN OLABİLİR…
- Herkes “potansiyel tacizci” midir?
Çocuğun çevresindeki herkesi potansiyel istismarcı olarak görmek doğru değildir. Öte yandan bunu yapan kişilerin, her sosyoekonomik- sosyokültürel kesimden gelebileceği, herhangi bir meslek grubundan olabileceği bilinmelidir. Çok düşük bir oranda, kadınlar tarafından gerçekleştirilen cinsel istismar örnekleri de vardır.
CİNSEL İÇERİKLİ SÖZLERDEN ŞÜPHELENİN!
- Ne görürsem şüphelenmeliyim?
Bedeninde olağandışı izler, tekrarlayan enfeksiyonlar, akıntılar, ağrılar ve duygu-davranış değişimleri varsa bunların nedenleri araştırılmalı.
Cinsel içerikli ifadeler kullanıyorsa mutlaka kaynağı sorgulanmalı. Çocuk eğer bir cinsel eylemden bahsediyorsa bunun gerçek olmama olasılığı yok denecek kadar azdır.
10 yaşından küçük çocuklarda; yaşına uygun olmayan cinsel bilgiye sahip olma, resimlerinde, oyunlarında ve davranışlarında cinsel içerikli temaların olması, sık ve ortalık yerde yapılan mastürbasyon durumunda aileler şüphelenmelidir.
Daha önceleri yalnız kalabilen çocuğun yalnız kalmaktan korkması, uyku sorunları, belli bir cinsiyetteki tanıdıklarından korkma, ateş yakma, hayvanlara kötü davranma ve kendini yaralama istismar sonrası belirtilerdir. Tuvalet alışkanlığı kazanmış bir çocuğun idrar ve gayta kaçırması durumunda da mutlaka doktora başvurulmalı.
KÜÇÜK YAŞLARDAN İTİBAREN BİLGİLENDİRİN.
- Ya istismara evde uğruyorsa?
Çocuğun kendini güvende hissedeceği yegane yer olan evde istismarın varlığı durumunda temel güven duygusu derinden sarsılır. Anne – babanın bu konudaki yaklaşımı, dikkatli ve bilinçli olmak olmalıdır. Çocuğun cinsel istismar hakkında yaşına uygun biçimde bilgilendirilmesi gerekir. Evdeki istismar durumunda yapılacak ilk şey, onu istismarın tekrarından korumak olmalıdır.
CİNSEL ORGANLARA İSİM TAKMAYIN!
- Ona bu konuyu nasıl anlatmalıyım?
Hiçbir koşulda kimsenin “özel bölgelerine” dokunmaması gerektiği bu konuyla ilgili oyun ya da sır diye bir şeyin olamayacağı, onu rahatsız eden bir durumla karşılaştığında çığlık atması, hızlıca oradan uzaklaşması ve hemen büyüklerine haber vermesi gerektiği öğretilmelidir. Daha ileri yaşlarda cinsellikle ilgili doğru bilgiler verilmeli, cinsel istismar yaklaşımı fark etme ve büyüklerden saklamama vurgulanmalıdır. Bu bilgiler özellikle ergenlik dönemindeki çocuklara öğüt gibi sunulmamalıdır.
“İyi dokunma” ve “kötü dokunma” ayrımı, nerelerde çıplak, nerelerde giyinik olunabileceği anlatılmalı. Cinsel organlara isim takılmayıp biyolojik isimleri kullanması da çocuklarının bunları söylerken utanmamasını sağlar.
KONTROL EDİCİ DEĞİL DESTEKLEYİCİ OLUN.
- Akranlarının cinsel istismarından nasıl korurum?
Kimlerle arkadaşlık ettiğini bilin. Sizden bir şey gizlemeye gerek duymayacağı bir ortam ve güven dolu bir ilişki yaratın. Özellikle gençlik döneminde bağımsız olmak isteyecektir. Bu onu riskli durumlara sürükleyebilir. Önceden yaratılmış güven ilişkisi, aşırı kontrol edici değil, destekleyici bir tutum bu durumda koruyucu olur.
ANLATTIĞI HER ŞEYİ ÖNEMSEYİN!
- Onu okuldayken nasıl korurum?
Onunla okulu hakkında sohbet etmek gerekir. Anlattığı her şey önemsenmelidir.
Teneffüslerde okul sınırları dışına çıkmaması, uzak ve ıssız yerlere, boş binalara gitmemesi, okula giderken tenha yerleri tercih etmemesi, yabancıların birtakım vaatlerle onu bir yerlere götürmesine izin vermemesi gerektiği anlatılmalıdır.
BU KONUYU SÜREKLİ GÜNDEMDE TUTMAYIN.
- Onu bilgilendirirken aşırı korkutmamayı nasıl başaracağım?
Çocuğun insanlara güvensiz olması da sorunlar getirir. Çocuğunuzu eğitip önlemler aldıktan sonra konuyu sürekli gündemde tutmayın.
BAĞIRABİLECEĞİNİ HATIRLATIN.
- Toplu taşıma araçlarında, sinemada, kafede, AVM`de, spor salonunda nelere dikkat edilmeli?
Her yerde dikkat etmesi gereken şeylere ek olarak; tuvalet kapısını kilitlemesi, ortam tenhalaştığında yalnız kalmaması hatırlatılabilir. Toplu taşımada onu rahatsız eden bir şey olduğunda şoförden ve diğer yolculardan yardım istemek, camı açarak bağırmak gibi seçenekleri olduğu anlatılabilir.
İSTİSMAR BAŞKA, SICAK İLİŞKİ BAŞKA…
- Cinsel istismara yaklaşım topluma göre değişir mi? Amerika`da en ufak dokunuş taciz sayılabilirken, bizde “Göster amcalara” diye bir şey var…
Evet, Amerika`da bir çocuğa dokunmak daha düşünülerek yapılacak bir eylem. Bizdeki ise daha dokunarak sevmeye dayalı bir kültür. Ancak istismarla sıcak aile ilişkileri karıştırılmamalı. “Göster amcana” gibi davranışlar engellenmelidir.
OLAYI MUTLAKA ADLİ BİRİMLERE İLETİN!
- Cinsel istismara maruz kaldığını anladığımda ne yapmalıyım?
İlk şey, bunu ciddiye almaktır. Sorunu çözmek için onu ortaya koymak gerekir. İkincisi; adli birimlere iletmek. Üçüncüsü de; çocuğun rehabilitasyonunu sağlamak.
Bir de cinsellikten uzak ama konuyla ilgili olduğunu düşündüğüm bir konu var ki “çocuklarınıza hayır diyebilmeyi” öğretme ve “kendini ifade edebilme” becerisini kazandırabilmek…
Sonuç olarak çocuklar söz konusu olduğunda hepimizin çok şey yapması gerekiyor. Okul öncesi dönemde bilgi verilmeye başlanılması büyük önem arz etmektedir.
Bir de sürekli paylaşılan bir video var. Belki izlediniz belki hala rastlamadınız. “Çocuklar cinsel istismara karşı kendilerini nasıl korumalı (Aamir Khan anlatıyor)” şeklinde yazdığınızda videoyu bulacaksınızdır. Cinsel şiddetle mücadele birliğinin hazırlamış olduğu “Çocuklar İçin Onay” videosu da çocukların bedenleri üzerindeki söz haklarını kavrayabilmeleri için çok iyi bir örnek oluşturmaktadır.