Son zamanlarda hızla yayılan bir konu glutensiz beslenme! Glutensiz beslenme nedir? Kimler bu şekilde beslenmelidir? Çölyak hastalığı ve gluten hassasiyeti nedir?
Gluten buğday, arpa, çavdar gibi tahılların içinde bulunan( glutenin ve gliadin ) peptitlerinin birleşmesi sonucu oluşan bileşiktir. Sağlıklı bir bağırsak bu bileşikle karşılaştığında bunu parçalayabilmektedir ve kişi için herhangi bir sorun teşkil etmez. Çölyak hastaları ya da gluten hassasiyeti olan bireylerde ise durum başkadır. Bu yapışkan bileşik bağırsak duvarına yapışarak fırçamsı yüzey adı verilen oluşumun düzleşmesine ve orada enflamasyona (enfeksiyona) yol açar. Böylece emilim bozuklukları ile beraberinde birçok sorun ortaya çıkmaktadır. Çölyak hastalığında genetik faktörler ön plana çıkmaktadır. Mutlaka aile öyküsü sorgulanmalıdır. Birey gluten içerikli bir ürün tükettiğinde diyare(ishal), abdominal (karın bölgesinde) şişlik, kötü kokulu dışkı, yorgunluk, vücut ağırlığı kazanımında güçlük, şiddetli baş ağrısı ortaya çıkabilmektedir. Hassasiyet bireye göre değişkenlik göstermekle birlikte bazı kişiler temasa karşı bile son derece duyarlıdır. Bu kişiler hayatı boyunca glutensiz beslenme programı uygulamak zorundadır. Yulaf normalde çölyak hastaları için serbest bir besin olsa da bulaş nedeniyle dikkatli tüketilmedir. Saflığı konusunda garantili bir yulaf ürünü tüketilebilir. Etiket okuma bu hastalığın sürecinde çok mühimdir. Birçok ürün eser miktarda olsa da gluten içerebilmektedir. Gluten hassasiyeti çölyak hastalığı kadar şiddetli belirtiler göstermese de belirtileri aynı seyretmektedir.
Tanı konulabilmesi için antikor testi ve biyopsi yapılmaktadır. Gluten hassasiyeti her yaşta ortaya çıkabilmektedir. Bireyde gluten içerikli besinler tüketilmesi sonucu yukarıdaki şikayetlerden biri ya da bir kaçının olması durumunda bir hekime başvurarak gerekli testlerin yapılması ve tanı konulması sağlanmalıdır. Tanı konulduktan sonra beslenme uzmanı eşliğinde diyet programı oluşturulmalıdır. Bu süreçte sadece glutensiz beslenmeye odaklanmanın dışında glutene maruziyet sonrası hasar görmüş bağırsağın mümkün oldukça eski haline gelmesi hedeflenmelidir. Beslenme konusunda bir uzmandan destek almak vücut için gerekli olan tüm besin değerlerinin yeterli miktarda alınması açısından ve bağışıklığın güçlendirilmesi açısından son derece önemlidir.
Son zamanlarda glutensiz ürünlerin çeşitliliğinin artmaya başlamış olması sevindirici bir gelişme olarak karşımıza çıkmaktadır. Makarnadan şehriyeye tatlı ve tuzlu kurabiye çeşitleri ile yelpaze bir hayli genişletilmiştir. Özellikle belediyelerin ekmek satış büfelerinde de bu tarz ürünlere rahatlıkla ulaşılabilmektedir. Hayatı boyunca bu beslenme şeklini benimseyecek olan kişiler için çeşitlilik faydalı olacaktır. Tek sorun bu tarz ürünlerin normal ürünlere göre çok daha pahalı olmasıdır. İlerleyen süreçlerde bu konuda güzel gelişmelerin olmasını ümit ediyoruz.
Glutensiz beslenmeye ilişkin en büyük yanılgı bireylerin böyle şikayetleri olmadan bilinçsizce gluteni hayatlarından çıkarmalarıdır. Glutensiz beslenmeyi zayıflamak için kullanmak son derece hatalı ve fayda sağlamayan bir yaklaşımdır. Kilo verme süreci ayrı olarak değerlendirilmesi gereken bir konudur. Bu durum tamamen hastalığa yönelik beslenmeyi içermektedir. Bu konunun kararını vermeden önce mutlaka bir hekime danışıp sonrasında beslenme uzmanından destek almak en doğru karar olacaktır.
Sağlıkla Kalın
Diyetisyen Sinem GENÇ
İnstagram
Pidiyet