İlk Kadın Gazeteci: Selma Rıza
Türkiye’nin ilk kadın gazetecisi Selma Rıza, Osmanlı zamanından kültür yüklü bir ailenin kızı. Özel öğretmenlerden aldığı derslerle eğitimini tamamlayan Selma Rıza, 19. yüzyıl sonunda ailesinden gizlice İstanbul’dan kaçar ve Paris’te Jöntürk liderlerinden olan abisi Ahmet Rıza’nın yanına gider. Sorbonne Üniversitesi’ne başlar ve 10 yıl boyunca Osmanlı İttihat ve Terakki Cemiyeti üyeliği yapar. Bu cemiyetin tek kadın üyesidir ve Fransızca olarak Paris’te yayınlanan Meşveret Gazetesi’nde, Türkçe yayınlanan Şura-yı İmmet Gazetesi’nde çalışır. Meşrutiyet’in ilanından sonra İstanbul’a döner ve Kızılay’ın kurulması için çalışmalara katılır. Osmanlı Hilal-i Ahmer Cemiyeti olarak bilinen kuruluşun yönetiminde yaşanan fikir ayrılıkları sonrası 5 yıl boyunca genel sekreterliğini yaptığı kurumdan ayrılır.
Samiha Ayverdi
Türk mütefekkir ve mutasavvıf yazar Samiha Ayverdi; iyi derecedeki Fransızcası ile tarih, tasavvuf, felsefe alanlarında bilgin bir isim. Fikir ve tarih eserleri, çeşitli romanları, incelemeleri ile edebiyat alanında önemli işlere imza atan Ayverdi, ayı zamanda Kubbealtı Cemiyeti ve Vakfı’nın kurucusu. Ayverdi’nin bugün hala kültür-sanat etkinliklerine devam eden vakfının yanında çeşitli derneklerde de çalışmaları bulunuyor. Alanında en iyi ödüllere layık görülen Samiha Ayverdi aynı zamanda İbrahim Eefendi Konağı adlı eseri ile 100 Temel Eser Listesi’nde de yer almıştır.
İlk Kadın Doktor: Safiye Ali
İlk kadın doktor olan Safiye Ali, Amerikan Kız Koleji’nden mezun. Balkan Savaşı sırasında cepheden gelen birçok yaralıyı görmesiyle doktor olmaya karar verir. Bu isteğini gerçekleştirmesi ise oldukça zordur; çünkü o dönemde bir kadının tıp okuması imkânsızdır. Yetenekli ve başarılı kişiliği ile dikkatleri çeken Safiye Ali, Maarif Vekili Şükrü Bey’in yardımları ile tıp eğitimi almak için Almanya’ya gider. Burada kadın ve çocuk hastalıkları üzerine eğitim alır ve Kurtuluş Savaşı bitiminde yurda dönerek işe başlar. Daha sonra Cağaloğlu’nda açtığı klinikte tedavilerine başlar, Türkiye’yi yurt dışında düzenlenen tıp kongrelerinde temsil eder. Ardından sağlık sorunları nedeniyle eşiyle birlikte Almanya’ya taşınır ve İkinci Dünya Savaşı sırasında da oradaki insanların yardımına koşar. Savaş sonrasında ise Türkiye’ye döner ve yakalandığı kanserden kurtulamayarak 1952 yılında hayata veda eder.
Gülsüm Azeri
Boğaziçi Üniversitesi Kimya Mühendisliği lisans ve Endüstri Mühendisliği lisansüstü programlarını tamamlayan Gülsüm Azeri; Şişecam Kimyasallar, Cam Ev Eşyası ve Düzcam Grup Başkanlığı görevlerinde bulunup Şişecam İcra Komitesi Üyeliği’ni sürdürmüş. Avrupa Cam Federasyonu Cam Ev Eşyası Komitesi Başkanlığı ve “Glass for Europe”ta Yönetim Kurulu Üyeliği yapan Azeri; İstanbul Sanayi Odası (ISO) Yönetim Kurulu Üyeliği, ISO Meclis Üyeliği, ISO Meslek Komitesi Başkanlığı, TİM Yürütme Kurulu Üyeliği, Toprak ve Çimento Ürünleri İhracatçılar Birliği Başkanlığı, DEİK Yönetim Kurulu Üyeliği ve İcra Kurulu Üyeliği gibi birçok önemli kurum ve kuruluşta yer almış bir isim. OMV Türkiye-Petrol Ofisi Ceo’su Gülsüm Azeri, Başbakanlık Etik Kurulu’nda özel sektörü temsilen görev alıp bir dönem de Türk Hava Yolları Yönetim Kurulu Üyeliği yapmış tüm kadınlara örnek bir isim.
İlk Kadın Başbakan: Tansu Çiller
25 Haziran 1993 tarihinde hükümetini kuran Tansu Çiller, Türkiye’nin ilk kadın başbakanı. Kadınları girişimciliğe özendirmek amacıyla kadınlara özel, birtakım çalışmalarda bulundu. Ayrıca Kadının Statüsü ve Sorunları Genel Müdürlüğü bünyesinde, şiddete uğrayan kadınlara hukuki ve psikolojik danışmanlık, girişimcilik ve el emeğinin değerlendirilmesi konularında hizmet vermek amacıyla Bilgi Başvuru Bankası’nı(3B) kurdu. Pekin’de yapılan ve 189 ülkenin katıldığı 4. Dünya Kadın Konferansı’na katıldı; konferansta kabul edilen eylem planı ve taahhütler çerçevesinde kamu kurum ve kuruluşları, üniversiteler, gönüllü kadın kuruluşları, siyasal partiler, sendikalar, meslek örgütleri ve basının katılımı sağlanarak ulusal eylem planı hazırladı.
Demet Sabancı Çetindoğan
Türkiye’nin en başarılı iş kadınlarından biri olan Demet Sabancı Çetindoğan; Mediasa Media Group’un kurucusu, Demsa Group Kurucu Ortağı ve Yönetim Kurulu Başkanı. Demsa A.Ş ile birçok yabancı markayı Türkiye’ye getirmiş, önemli çalışmalar yürüten Demat Sabancı Çetindoğan, 2009 yılında abisi Ömer Sabancı ile Densa Holding’i kurup bu şirket ile de uluslararası deniz taşımacılığı yapıyor. Aynı zamanda TİKAD (Türkiye İş Kadınları Derneği) Yüksek İstişare Konseyi Başkanı ve YÇD (Yaratıcı Çocuklar Derneği) Yürütme Kurulu Başkanı olan Sabancı, üretkenliği ve çalışkanlığı ile günümüzün örnek isimlerinden.
Betül Mardin
Türkiye’de halkla ilişkiler denildiğinde akla ilk gelen isim Betül Mardin. 1987 yılında kurduğu IMAGE ajansının onursal başkanlığını yürüten Mardin, aktif bir şekilde halkla ilişkiler mesleğini icra etmeye ve üniversitelerde ders vermeye devam ediyor. Yıllarca verdiği emek, eğitime sağladığı destek ile Betül Mardin; IPRA’nın Altın Dünya Ödülü, Amerikan Halkla İlişkiler Cemiyeti’nin Atlas Yaşam boyu Başarı Ödülü gibi çeşitli uluslararası ödüllere layık görüldü.
Gülsen Ataseven
Önemli kadın doktorlarımızdan Gülsen Ataseven, İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi’ni kazanıp 4 yıl askeri denizci üniforması ile ilk kadın askerler arasında yer almış bir isim. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi’nde eğitimini tamamlayıp Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı olan Ataseven, hem mesleğini icra etti hem de kadınların toplumsal sorunların çözümünde aktif rol alması için çalıştı. Dernek, vakıf, girişim grupların kurucusu, üyesi, başkanı, danışmanlığı gibi görevlerde bulundu ve Büyük
Biyografi Ansiklopedisi’nde yer aldı. İhsan Aksel Ödülü’ne de layık görülen Ataseven, Hanımlar İlim ve Kültür Derneği’nin onursal başkanlığını sürdürüp, kadınların yolunu aydınlatmaya devam ediyor.
İlk Türk Dünya Güzeli: Keriman Halis Ece
Piyanist ve model olan Keriman Halis, ilk Türk Dünya Güzeli. Türkiye Güzellik Kraliçesi Yarışması’nda aldığı birincilik ile 1932’de Belçika’da yapılan ve 28 ülkenin katıldığı dönemin en prestijli yarışması, Dünya Güzellik Yarışması’ndan da birincilik kazanarak “Dünya Güzellik Kraliçesi” unvanını aldı. Özellikle o dönemde bayram sevinci yaşatan Keriman Halis, Türk adını da böylece tüm dünyaya duyurmuş oldu.
Şule Yüksel Şenler
1938 doğumlu Şule Yüksel Şenler, ortaokulda yarım kalan eğitimi sonrası kendi kendini yetiştirmiş örnek bir kadın. İlk hikâyesi ‘Yelpaze’ dergisinde yayınlanmış. Edebiyat dünyasında yavaş yavaş tanınırken siyasette ise Mehmet Şevki Eygi’nin yayınladığı ‘Yeni İstiklal’ gazetesindeki yazılarla tanındı. Bir döneme damgasını vurmuş Huzur Sokağı romanıyla da ülkede bambaşka bir kapı araladı. Etkisini hala ilk günkü gibi sürdüren bu eseri ve verdiği tüm mücadeleler ile Şule Yüksel Şenler, örnek alınası kadınlarımızdan.
Burcu Çetinkaya
Türk ralli pilotu, sunucu ve gazeteci Burcu Çetinkaya, son döneme damgasını vurmuş isimlerden. Genç yaşına ragmen duruşu ve yaptığı işlerle adından bahsettiren Çetinkaya, aslında ekonomi mezunu. Birçok yabancı dil bilen ve futbol, snowboard, satranç vb. hobileri olan Burcu Çetinkaya aynı zamanda gazetelerde de yazıları ile yer alıyor. Burcu Çetinkaya, 2005’te Hitit Rallisi ile başladığı otomobil serüvenine ise anne olmasının yanı sıra birçok birincilik ve derece ile kaldığı yerden devam ediyor.
İlk Kadın Büyükelçi: Filiz Dinçmen
Siyasal Bilgiler Fakültesi’nden mezun olan Dinçmen, 1982 yılında Hollanda Lahey Büyükelçisi olması ile ilk kadın büyükelçimiz olur. Devamında Strasbourg’da Avrupa Konseyi Türkiye Daimi Temsilcisi unvanını alır. Kadının yer almadığı bir toplumda kalkınmanın olmayacağına inanan Dinçmen, kadınların tüm haklarına ulaşabilmesi ve
ilerleme yolunda kadının gücünden yararlanılması için çalışmalarda bulunur.
Galya Frayman Molinas
Galya Frayman Molinas, dünyanın en büyük sayılı markalarından biri olan Coca-Cola’nın Türkiye, Kafkasya ve Orta Asya Bölge Başkanı. Sorumluluğu altındaki ülkelerde sürdürülebilirlik üzerine büyük bir savaş veriyor. Suyun geri kazanımı için projeler üretilmesi, enerji tüketimi, karbon salınımının azaltılması, malzeme geri dönüşümü ve ambalaj iyileştirilmeleri üzerine çalıştığı konulardan. Aynı zamanda teknolojiden kurumsal sosyal sorumluluk projelerine kadar çok geniş bir alanda, çevre projelerinin en yakın takipçisi.
İlk Kadın Tiyatro Oyuncusu: Afife Jale
1902’de İstanbul’da dünyaya gelen Afife Jale, kadınların sahne önüne çıkmasının yasak olduğu bir dönemde zoru başardı. Annesinin desteğiyle Hüseyin Suat’ın Yamalar adlı oyununda, Emel’i canlandıran oyuncunun yurt dışına kaçması üzerine o role seçildi. Şehir tiyatrolarına girmek için yapılan sınavı da kazanarak Jale takma ismi ile sahnelerde yer aldı. Maddi manevi yaşadığı tüm zorluklar ise Türk kadınının sahneye çıkma yasağını ortadan kaldırmasıyla son buldu.
Nene Hatun
93 Harbi olarak bilinen 1877-78 Osmanlı-Rus Savaşı’nın bilinen kahramanlarından Nene Hatun. Adını tarihe yazdıran kahraman Türk kadınlarının en dikkat çekici ismi Nene Hatun, katıldığı Aziziye savunmasına iki çocuğunu evde bırakarak katılmış. Başlayan acımasız saldıralara karşı başlayan savunması; Erzurum’un her karış toprağına cephane taşıyarak, yaralılara hemşirelik yaparak, yemek pişirerek, su dağıtarak ve hizmetten hizmete koşarak destanlaştı. Ve Türk Kadınlar Birliği tarafından vefatından üç ay önce yılın annesi seçildi.
Şerife Boz- Sema Tutar
15 Temmuz gecesi canları pahasına mücadele veren ve darbeye karşı koyan kadınlardan birisi de Şerife Boz’du. İstanbul Kağıthane’de yaşayan Boz, eşinin kamyonunu alarak vatandaşları Taksim’e taşıdı. Verdiği mücadele ve vatan sevgisi ile de 15 Temmuz’un sembol isimlerinden biri oldu.
Sema Tutar da Şerife Boz ile birlikte aynı kamyonda mücadeleye katılan isimelrdendi. Tereddüt bile etmeden Taksim’e giden 61 yaşındaki Sema Tutar, yaşananlardan sonra o gece bütün yol boyunca ağlayıp dua ettiğini söyledi.
İlk Kadın Pilot: Sabiha Gökçen
1912 yılında Türkiye’nin ilk uçağını kullanan Sabiha Gökçen, aynı zamanda Atatürk’ün manevi kızı. Ankara, Rusya ve Eskişehir’de devam eden eğitimleri sonrası Türkiye’nin ilk kadın askeri pilotu ve Türk havacılık tarihinin en önemli ismi olarak görülen Sabiha Gökçen, uçuş kariyeri boyunca ortalama 8.000 saat uçuş gerçekleştirir. İki kez ABD’ye giden Gökçen, Türk kadınını ve toplumunu anlatmayı kendisine görev edindi. Türk Hava Kurumu Türkkuşu’na “Başöğretmen ” tayin edildiğinde de havacılık kariyerinin en büyük ödülünü alıp ‘’Dünya Tarihine Adını Yazdıran 20 Havacıdan Biri” seçildiğinde de bu bilinci hiç değişmedi. Bu ödüle layık görülen ilk ve tek kadın olan Sabiha Gökçen, son uçuşunu 1996’da 83 yaşında iken Fransız pilot Daniel Acton eşliğinde Falcon 2000 uçağıyla yaptı. Bugün hala adı Sabiha Gökçen Uluslararası Havaalanı’nda yaşamaya devam ediyor.