Emzirmeyi seçmek, bebeğinizin hayatına en iyi şekilde başlaması için atacağınız ilk adımdır. Emzirme en eski ve kadim besleme şekli olup, bebeğiniz için türüne özel, vücudunuz tarafından bebeğinizin ihtiyacına göre kalitesi ve miktarı ayarlanabilen, onun sağlığını ve büyümesini garanti eden en özel besindir. Emzirmek, doğum sonrası yeni yaşam tarzınız olacaktır; ilk günleri zor gibi görünse de hamilelik döneminde bilgilenmek, sabır göstermek, inanç, istek ile bebeğin ve annenin birlikte öğrenecekleri bir süreçtir. Unutmayın ki bebeğiniz ve siz, emzirme işinde ustalaştığınızda ve süt akışınız rahatlayıp göğüslerinizdeki süt çeşmeleri açıldığında emzirmeyi seçmiş olmaktan büyük keyif ve mutluluk duyacaksınız. Emzirmek uzun vadeli bir yatırımdır; anne ve bebeğe sağladığı faydaları anlatmakla bitmez, yaşamda bir veya yapacağınız çocuk sayısı kadar fırsatınız olacaktır…
Kadınlar hamile olduklarını çoğu kez göğüs dokusundaki değişimden hissederler. Hormonlar, göğüsleri hamilelik döneminde bebeği beslemeye hazırlayıp göğüs dokusundaki süt üreten birimlerin faaliyetini başlattıkları için; hacim artışı, dolgunluk, hassasiyet ve ağrı oluşabilir. Göğüs ucu ile etrafındaki renkli kısım (areola) koyulaşırken, üzerinde toplu iğne başı veya biraz daha büyük yeni oluşumlar ortaya çıkar; bunlar doğal yağ maddeleri salgılayarak göğüs ucu dokusunun yumuşak kalmasını sağlar ve bebek doğduğu zaman da salgıladıkları koku, bebeğin emme arzusunu arttırır. Emzirme başlangıcında dikkat edilmesi gerekenler ve göğüs ucu hazırlığı da önemlidir. Özellikle doğumun ardından bebekle (engel yaratacak durumlar yok ise, bebekte solunum yetmezliği, canlandırma uygulamaları…) hemen kucaklaşmanız, ten tene temas süresinin limitsiz olması gerekir ve bu sizin en doğal hakkınızdır. Talebinizi doğumdan önce doktorunuzla konuşarak bildirmelisiniz. Çoğunlukla hastanede, doğum sonrası anne bebek birlikteliğine çok zaman tanınmıyor; şöyle bir görüp, kısa bir süre kucağınıza verildikten sonra alınıp bebek odasına götürülüyor ve bebeğin sizinle tekrar buluşması saatler sonra mümkün oluyor. Oysaki bu limitsiz zaman hakkı, doğumu sağlayan hormonların yüksek olması; bebek ve anne arasındaki bağı güçlü yapmasının yanı sıra, diğer memeli yavrularında olduğu gibi, bebeğin memeyi kendi içgüdüsü ile bulup; göğsün üzerine çıkarak meme ucunu doğru şekilde yakalamasını sağlayacaktır.
Bu ilk kucaklaşma sonrasında, bazı bebekler emme işini bilerek doğarlar ve emme arzuları çok yüksek olur. Sizin desteğinizi almadan memeyi kapar ve istekle emerler. Çoğu bebek ise göğüs ucunu yalar, biraz emer, durur ve sonra tekrar arar, emer, yine durur. Bu durum ilk saatler hatta ilk birkaç günün emme özelliğidir. Ancak gelecek günlerde giderek bebeğinizin emmesi güçlenecek, emme arzusu artacak, sabırla ve beraberce emme – emzirme sanatını öğreneceksiniz. Derin uyuyan, özellikle gündüz uzun uyuyup gece uyanık kalan bebekleri; gündüz saatlerinde en çok 2,5 saatte bir emzirmek için uyandırın. Uyandırmak için üzerindeki giysileri çıkarın, konuşun, bezini değiştirin. Saçını okşama, gazını çıkartmak için sırtına vurma gibi çeşitli yöntemleri de deneyebilirsiniz.
Etrafınızdaki insanların sütünüzle ilgili sürekli yorumları olacaktır, bunları önemsemeyin ve bedeninize güvenip şunu hep kendinize hatırlatın:
“Yeni doğmuş bebeklerin mideleri bir bilye büyüklüğündedir.” Emme arzusu yüksektir, çünkü uyanık olduğu sürece yalnızca emerek oyalanırlar ama böyle devam etmeyecektir. Sürekli emmek istemesi aç kalmasıyla ilgili değildir, bebeğinizi emerken rahatlatan ve tokluk hissi veren bir hormon salgılanmaktadır; bu sebeple bir süre emip uykuya dalarlar ancak emmeyi bıraktığında hormonun kandaki seviyesi düşer. Bebek uyanıp tekrar emer, böylece süt hormonu da artar; bebeğinizin midesi büyür, emmesi olgunlaşır, sütünüz çoğalır ve düzen oluşmaya başlar. Emme düzeni kurmaya başlamanız ve sütünüzün artması için bu süreci yaşamak zorunda olduğunuzu bilmelisiniz. Bebeğinizin yeni doğduğu bu dünyaya sağlıklı bir başlangıç yapması için “anne sütü” nün önemini hiç bir zaman unutmayın…
İlk sütün (kolastrum) bir damlası bile bebek için çok yararlı olup, zengin antikor içerir. İlk sütte kanımızdan 100 kat fazla antikor mevcuttur ve mutlak ona vermeniz gereken özel bir üretimdir. 1 cc. kolastrum, 580 kalori içerir bu sebeple bebeğim aç kalıyor, kan şekeri düşer, doysun da uyusun gibi bir beklenti içinde olmamalısınız. Ara süt gelirken göğüslerinizde ağrı, gerginlik ve genel ateş olur; bu hal sadece sütün oluşturduğu bir durum değildir. Göğüse akan kan ve sıvı miktarı da artmıştır. Süt, kan ve sıvının oluşturduğu bu gerginliği masaj, sıcak ve soğuk kompres uygulamaları ile sakinleştirebilirsiniz.
YARAMAYAN SÜT YOKTUR
Süt gelmeye başladığında göğüsleriniz rahatlar ve sanki çeşme açılmış gibi sütünüz akar, göğüsleriniz yumuşamaya başlar. Bebeğiniz bir göğsünüzü emerken diğerinden de sızıntı olur ve üstünüzdeki giysiler ıslanır. Özel göğüs kapları ile sızıntı yapan göğsünüzden sütü toplayabilir, süt biriktirme aşamasına geçebilirsiniz. Olgun insan sütü gelmeye başladıktan itibaren her öğün tek göğüs emzirmelisiniz. Çünkü olgun sütün başlangıcı oldukça suludur, sütün yağlı kısmı yukarıda süt üreten hücrelere yakın durur. Ön süt kanallara sızan ve süt havuzunda biriken laktozdan zengin olan kısmıdır. Biraz oradan biraz diğerinden verecek olursanız bebek bu ön sütle karnını doyurur ve büyüten, besleyen, yukarıdan inen sütü kullanamamış olur. Ayrıca ince bağırsaklarda laktozu enerjiye dönüştüren laktoz enzimi yetersiz kalıp laktoz fazlası bağırsaklarda kalarak, mayalanıp gaza yol açar ve bebek istenilen kiloyu da alamaz. Bu nedenledir ki olgun süt geldiğinde her öğünde tek meme emzirmek önemlidir. Yağın yanı sıra yukarıdan inen süt; enzimler, antikorlar, bağışıklık ve büyüme faktörlerinden de zengindir. Siz hala bebeği biraz sağ biraz sol göğsünüzden emzirmeye devam edecek olursanız, bebeğiniz doyacak ama kısa sürede tekrar acıkacak ve kilosu istenilen seviyeye gelemeyecektir. Sütünüzün yeterli olmadığı, mama takviyesine ihtiyacı olduğunu şaşırarak öğreneceksiniz. Oysaki sütünüz var, bebeğiniz sizi emiyor. Doktora gittiğinizde bebeğinizin istenilen kiloya gelmediği görüldüğü zaman, bebek emmesine rağmen sütünüzün ona yaramıyor olduğuna inanacak ve bu sizde yetersizlik, suçluluk duygusu oluşturacaktır. Yaramayan süt yoktur, emzirmede hata yapıyor olabilirsiniz. Her öğün bir göğüs emzirilmeli ki bebek sütün kremasını, büyüten kısmını da alabilsin. Ön süt çorba gibidir, doyurur ama besin değeri yüksek değildir. Bebek her öğün de bir göğsü tam boşalttığında, arzu edilen beslenme yapılmış olur, doyar ve bir süre sonra tekrar acıkır. Emzirilmeyen diğer göğüs rahatsız ise biraz pompa ile boşaltılıp rahatlatılır ve öbür öğünde emzirilir. Pompaladığınız sütünüzü buzdolabınızda 72 saat, buzlukta bir ay, derin dondurucuda 3 ay koruyabilirsiniz. Bebeğe vermek için çıkardığınızda ise 33 derecede ılık su dolu bir kabın içine koyup, bu kabı içinde sıcak su olan diğer bir kabın içine koyarak, oda hararetine getirip biberonla veya kaşıkla verebilirsiniz. Tabii ki en ideali emzirmektir ama bunu yapamadığınız zamanlarda, mama vermek yerine alternatifiniz yine kendi göğsünüzden sağarak biriktirdiğiniz kendi sütünüz olacaktır. Emzirmek sadece bebeğiniz için değil sizin için de faydalıdır, doğum sonrası rahminizin küçülerek eski haline dönmesini hızlandırır; vücudunuz da artan yağ dokusunun yok olmasına ve eski formunuza geri dönmenizi kolaylaştırır. Göğüslerinizin şeklinin bozulmasına sebep olmaz, göğüs değişikliğine sebep olan hamileliktir. Emzirme ise yavaş yavaş göğüs dokusunun eski haline dönmesini sağlar ve kötü hastalıktan korur. Bedeninin ürettiği bu sihir gibi sıvının bebeğini sağlıkla, güvenle, mutlulukla büyüten anneler de mutlu olurlar; doğum sonrası depresyon yaşamazlar. Dünya Sağlık Örgütü’nün ön gördüğü emzirme süresi iki ila dört yıldır. Dört yıl, açlık yaşayan ülkeler için olabilir ama 3 ila 3,5 yaşına dek emziren anneler tanıyorum.
EK GIDA İÇİN ACELECİ OLMAYIN
6 ay yalnız başına anne sütü bebeğiniz için yeterli olup onun metabolizmasını ve bağışıklık sistemini hazır hale getirir. 6. aydan sonra sindirim sisteminde ek gıda için gereken enzimler de oluşmuştur ve bağırsaklar ek gıdayı tolere edebilir. Ek gıda denemeleri yapabilirsiniz ama aceleci olmayın; hala bebeğiniz için en iyi olan sütünüzdür, bu denemeler ona katı gıdayı ve kaşığı öğretme alıştırmalarıdır. Bir veya iki kaşıktan sonra onu emzirin, iki tane pişmiş sebze için süt öğününü ondan çalmayın. Aceleci ve ısrarcı olmazsanız katkı gıdaları öğrenme merakı, bebeğinizin yeni tatları deneme heyecanını arttırır. Verdiğiniz katı gıda kadar su da vermeye başlamalısınız. Emzirmek tüm yaşam için annenin çocuğuna verebileceği en değerli armağandır. İnsanın naturasını en doğru şekilde oluşturan ve yaşam boyu onu sağlıklı kılan, koruyan bu olağanüstü hayat iksiri annelerin bedeninde yapılmaktadır. Doğum sonrası emzirmek, yeni yaşam tarzınız ve en eski kadim bebek besleme şeklidir.