Merve Emine Şerbetçi
Son zamanlarda belki de yaz boyu acısını çektiğimiz küresel ısınma sayesinde ekolojik olarak yaygın bir bilinç gelişti. Her türlü ürünlerde organik ve vegan etiketine sıklıkla rastlıyoruz, ama o kadar da sık rastlamadığımız bir etiket daha var, o “helal” etiketi.
Yine de helal kozmetik ürünlerine yükselen bir talep var, Grand View Research şirketinin 2015 yılında yaptığı araştırmaya göre helal kozmetik ürünlerinin küresel pazar içindeki değeri 16.32 milyon doları aşmış durumda ve 2025 yılına kadar 52.02 milyon dolar olması öngörülüyor. Bu ani yükselişin sebebi nedir? Acaba helal ürün pazarı geçici bir heves midir? Peki, hangi ürünler helal sertifikası almaya hak kazanabilir? Kozmetik sektörünün helal ürünlere bakışı nedir? Aysha Dergi sizler için araştırdı…
Aslında helal ürünler için heves kelimesini kullanmak bile bu ürünlerin alıcılarına bir tür hakaret çünkü güzellik sektöründe uzun süredir var olan bir açığı kapatıyor helal sertifikalı ürünler. Müslümanlar dünya nüfusunun yüzde 23’ünün oluşturuyorlar ve Pew Araştırma Şirketi’nin varsayımına göre genç kesim tüketim konusunda daha bilinçli. Hatta Müslüman kadınlar helal sertifika konusunda o kadar talepkar ki ülkemize birçok firma yurt dışından ürünler ithal ediyor, ortada artık daha çok etiket dolaşıyor. Peki, nedir helal kozmetik? Hangi ürünleri helal kozmetik kategorisine sokabiliriz?
Helal terimi kozmetik ürünlerde kullanıldığında basitçe kullanılan hammaddenin ve bütün üretiminin İslami kurallara uygun olması anlamına geliyor. Haram olarak nitelenen maddelerin herhangi birinin üretimin hiç bir aşamasında kullanılmıyor olması gerekiyor. Kozmetiklerle ilgili aklımızda tutmamız gereken en önemli şey şu: bütün ürünler bölgesel olarak uygulansa bile insan teni vücudun en büyük ve en emici organıdır – Gwenthy Paltrow ve doğa güzelliği savunan diğer insanların hatırlattığı gibi- dolayısıyla her elimize geçeni duraksamadan kullanıyor oluşumuz endişe verici. Bu nedenle biz Müslüman kadınlar ana akım makyaj malzemelerine alternatif aramakta haklılar. Bu talebe cevap olarak Müslüman ülkeler sertifika alma prosedürleri geliştiriyorlar, mesela Malezya Helal Kozmetik Standardı MS 2200:2008 veya ülkemizdeki TSE’nin, ‘Helal Kozmetik Standardı’ gibi.
HELAL, MÜSLÜMANLANLAR İÇİN BİR YAŞAM ŞEKLİ
ISWA Helal Sertifika Departmanı yöneticisi ve teknik denetçisi Safia Ghanim Ayhsa Dergi okurları için şunları söyledi: “Helal ürünler konusundaki talep her zaman dünya çapında oldu. İnsanlar şunu anlamalı ki Helal herhangi bir trend değil, Müslümanlar için bir zorunluluk ve yaşam şekli.”
Ghanim helal ürünlerin içeriği konusunda ise bizi bilgilendirdi: “Helal ürünler aşağıdaki ürünlerden herhangi birini içermemeli; insan parçaları veya benzer ürünler, Müslümanlar için Kur’an-ı Kerim’de haram sayılmış veya İslami usullere uygun kesilmemiş hayvanlar, pislik olarak tanımlanmış maddeler, içkilerde kullanılan alkol. Aynı zamanda üretim, hazırlanma ve taşıma esnasında da ürünlere bu bahsedilen şeylerin bulaşması gerekiyor. Bütün maddeler ve süreç; hazırlama, üretim, paketleme ve taşıma İslami açıdan tanımladığı şekliyle temiz olmalı”.
VEGAN ÜRÜNLER ALKOL İÇEREBİLİR
Tabi bu arada şunu da akılda tutmak lazım; birçok kullanıcı vegan ürünlerle helal sertifikalı ürünleri birbirine karıştırıyor. Vegan ürünler haram hayvanlardan parça içeremez ama alkol içerebilir. Aynı şekilde helal sertifikalı ürünler sürdürebilirliği önemseyen markalar için etik olmayabilir çünkü silikon temelli polimerler, dimerikone veya metekon gibi maddeler kullanıldığında helal sertifikası alınabilir.
Bir de şirketlerin ürünlerini çevre dostu ve doğal göstermek için yeşilin her tonunu kullandıkları ürünler, reklamlarda ve ambalajda kullandıkları bulanık terimler meselesi var; tüketici organik ürün aldığını zannediyor oysa gerek helal gerekse organik sertifikası alabilmek için gerekli olan süreç o kadar uzun ve detaylı ki…
Ghanim’e göre “sertifika sahibi olmak şirketlerin bazı ülkelere ürün ithal edebilmesi için zorunlu ve bir şirket ISWA gibi üç aşamalı taramadan sonra sertifika veren bir şirket tarafından sertifika almadan helal ürün sattığını iddia edemez.” Sertifika için ürün bandından başlayarak bütün üretim süreci ve ürünlerin kendisi denetleniyor, devlet onaylı fabrikalarda üretilmiş de olsa detaylı DNA taraması gibi tahliller yapılıyor.
Süreç gerçekten çok detaylı, ürünlerde kullanılan malzemelerin her birinin içeriği kaynağa kadar inceleniyor ve eğer haram sayılan bir malzeme bulunursa şirket yüklü miktarda ceza ödemek zorunda kalıyor, ardından da ürünleri toplatılıyor. Eğer marka etiketinde helal sertifikası logosu istiyorsa bütün bu yaptırımları baştan kabul etmiş sayılıyor.
HELAL ÜRÜN ALMAK İSTEYEN GENÇ BİR JENERASYON GELİYOR
Birçok helal ürün markası var, mesela, en iyi bilinen makyaj ürünleri markası INIKA Organic kendisini “dünyanın en sağlıklı makyaj ürünleri markası” olarak pazarlıyor ve elindeki sertifikaların hepsi en üst düzey. 25 ülkede satılan bu Avusturalyalı markanın ürünlerinin &100 vegan ve helal sertifikaları var. Tabi bu sertifikaları almanın kolay olmadığını bir daha hatırlatalım. INIKA helal sertifikasını Avustralyalı İslam Konseyi Federasyonu’ndan almış, hatta firma helal sertifikası için başvurmamış bile, ürünleri hem organik hem vegan olunca, hem de alkolsüz olunca firmanın pazarlama müdürü Regis Haberkon helal sertifikası da almaları yönünde birçok talep almış. Markanın pudra ve far ürünlerinin hazırlanması 6 ay kadar sürüyor çünkü zararlı ürün kullanmamak için özel bir pişirme yöntemi uygulanıyor.
Tabi helal kozmetik ürünü kullanmanın getirdiği kısıtlamalar da var. Tıpkı INIKA gibi helal sertifikası olan markalarda her sezon değişen trendlere uygun ürünler bulamazsınız, güzellik standartları sürekli değiştiği için, onun yerine inançlarının gerektirdikleri hiç değişmeyen belli bir müşteri kitlesine yönelik zamansız ürünleri piyasaya sürmeleriyle tanınırlar. Her yıl helal ürünler almak isteyen yeni ve genç bir jenerasyon geliyor ve bu, önümüzdeki 10 yıl içinde ortalama %15 büyüme demek helal sertifikalı markalar için.
Helal kozmetik alanında en iyi tanınan markalardan birisinin sahibi de Chaudhry, ilginç bir öyküsü var markasının. 2009 yılında dört çocuk annesi Chaudhry göğüs kanseri teşhisiyle hastaneye yattı ve bu süreçte helal yaşam tarzı düşüncesini daha çok benimsemeye başladı. Sağlığı hakkında bu olumsuz gelişme helal beslenme ve helal ürünler kullanma konusundaki hassasiyetlerini gözden geçirmesine sebep oldu ve kısa bir inceleme sonunda makyaj ürünlerinin içeriği hakkında dehşete düşüren bilgilere rastladı. Bu içerikler haram olmasının yanısıra sağlığa da son derece zararlıydı. Hayat tarzını değiştirme yolundayken aradığı ürünleri bulamayınca Chaudhry “The Halal Cosmetics Company” adını verdiği markasını kurdu ve her bir ürün Halal Monitoring Committee tarafından sertifikalandı.
TRENDLER GELİR GİDER, ZORUNLULUKLAR UNUTULMAMALI
Chaudry firması hakkında “başlangıçtan itibaren misyonumuz helal kozmetik ürünü arayanlara sürdürülebilir bir seçenek sunmaktı” diyor. “Her anlamda etik bir marka yaratmak istedik. Savunmasız hayvanların güzellik uğruna zarar görmesini sürdürülebilir bulmuyoruz, zaten İslam açısından da bu uygun değil. Aynı zamanda ürünlerde sağlığa zararlı olduğu bilinen paraben ve SLS gibi maddeleri kullanmadık.”Chaudhry’nin Türkiye dahil dünyanın dört bir yanından müşterileri var, Avusturalya, Malezya ve Avrupa’nın her yerine ürün gönderebiliyor. Tabii ki düzenli müşterilerin çoğu Müslüman kadınlar ama şirketin ahlaki değerlerini benimseyen alıcıların sayısı da her gün artıyor. Chaudhry: “Ben kadınların kendim de dahil makyaj malzemelerinin ne kadar çok haram kabul edilen malzeme içerdiğinden haberdar olduğunu zannetmiyorum” diyor. Ama o da çoğumuz gibi gayet ümitvar, farkındalık arttıkça Müslümanların gönül rahatlığıyla birçok helal ürüne ulaşabileceklerini düşünüyor. “Trendler gelir gider ama helal Müslümanlar için bir seçenek değil zorunluluk” Chaudry’e göre. Sadece hepimizin bunu aklında tutması lazım.
ASYA PASİFİK ÜLKELERİ HELAL KOZMETİKTE EN ÖN SIRADA
Asya Pasifik ülkeleri ülkelerdeki Müslüman nüfusun yoğunluğu ve kadınların güzellikle olan hırs dolu ilişkilerinden olsa gerek, helal kozmetik konusunda en gelişmiş ülkeler. Öyle ki 2016 yılı verilerine göre helal kozmetik ürünlerinde toplam ticaretin 4’de 3’ü bu ülkelerde gerçekleşti ve 2022’ye kadar ekonomik büyümenin %18.2 civarında olması bekleniyor. Gelişen e-ticaret olanakları sayesinde bölgedeki üreticiler dünyanın dört bir yanına satışta bulunabiliyorlar.
Prettysuci mesela, kendisini dünyanın ilk online helal kozmetik markası olarak pazarlıyor. Dünya genelindeki markalardan 15’den fazla marka ve 200 üzerinde ürün var. Helal güzellik markaları her gün gelişiyor ve çoğu online satılıyor. Dikkate değer markalar arasında Clara International, Talent Cosmetic Co. Ltd., MMA Bio Lab, Saaf Skincare and Prolab Cosmetics, Farmasi, Martha Tilaar Group and IBA Halal Care sayılabilir. Shieseido ve Estée Lauder gibi sektörün büyük oyuncular bile helal kosmetik sertifikası almak için markete yatırım yapmaya başladılar.
TÜRKİYE’DE HELAL KOZMETİĞE AZ YATIRIM YAPILIYOR
Tüm bunları hesaba katarsak helal kozmetik sektörü geçici bir trend olmanın ötesine çoktan geçti. Ama doğal güzellik veya K-güzellik gibi trendlerde çok iyi gördüğümüz gibi insanların talebi sektörleri dönüştürme gücüne sahip, piyasa koşulları ancak bu tür talepleri ciddiye alan firmaların yaşayabileceğini ön görülüyor. Ülkemizde ne yazık ki çok az firma var helal kozmetik ürününe yatırım yapan, ama talep arttıkça daha çok firmanın buna yatırım yapacağına eminiz.
MUTFAĞINIZA SOKMADIĞINIZ ÜRÜNÜ MAKYAJ ÇANTANIZA DA SOKMAYIN
Sonuç olarak biz Müslümanlar öncelikle tüketim konusunda bilinçli olmak zorundayız. Yiyecek içecek konusunda son derece hassas olduğumuz helal meselesini kozmetiğe gelince neden çok da umursamıyoruz bilinmez, ama sesimizi çıkarmak, talep etmek, hatta en iyisinden azına razı olmamak birer Müslüman olarak görevimiz. Dünyada ne yazık ki ülkemizden daha gelişmiş durumda olan kozmetik sektörü bize aslında kadınlar olarak ne kadar güçlü olduğumuzu bir kere daha hatırlatıyor. Darısı ülkemizin başına…