“Paketli gıdalar sağlıklı mı, paketli gıdalar bizi nasıl yanıltıyor” gibi sorularınıza yanıt arıyorsanız Dr. Sinan Akkurt’un Aysha.com.tr okurları için hazırladığı Paketli Gıdaların Zararları ile ilgili bir makaleyi okuyabilirsiniz..
Paketli gıdaların büyük çoğunluğu sağlığımız için ciddi risk unsuru. Ne yazık ki hal böyle iken etiketlerdeki bazı ifadeler o kadar masumlaştırılıyor ki sıradan bir tüketiciye çok cazip gelebiliyor.
PAKETLİ GIDALARIN ZARARLARI!
Doğal olarak sıradan bir tüketici paketli gıdanın üzerinde dikkatini çeken noktaya odaklanır ve kendince sağlıklı beslendiği düşüncesine bile kapılabilir. Özellikle de işi abartarak “sağlık için gerekli”, “dengeli beslenmeye yardımcı” gibi reklam cümleleri son derece aldatıcı olabilir…
Bu yazımda sizlerle paketli gıdalar ile ilgili en çok göze çarpan yanıltıcı bazı ifadeleri paylaşmak istiyorum.
AZ YAĞLI / YAĞSIZ ÜRÜNLER
En büyük yanlış inançlardan birisi, azaltılmış miktarlarda yağ içeren işlenmiş ürünlerin daha sağlıklı olduğu yönünde. Bu ürünler genellikle “az yağlı”, “yağı azaltılmış” ya da “yağsız” gibi etiketlere sahiptir. Tam da bu nedenle aslında tam yağlı, özgün halleri kadar iyi bir lezzet vermezler. Bu nedenle aslında pek çok kişi lezzetinden ziyade sağlıklı olduğunu düşünerek bu tip gıdalara yönelir. Asıl sorun ise, bu ürünlerin çoğunun aslında hiç de sağlıklı olmamalarıdır. Lezzeti takviye etmek için gıda üreticileri bu ürünlere yağ yerine ilave şeker ve diğer katkı maddeleri yüklerler. Oysa artık yaygın şekilde bilindiği üzere, yağ haksız bir şekilde suçlanmakta, yiyeceklerde artan şeker oranı ise sağlığı ciddi ölçüde tehdit etmektedir. Dolayısıyla bu durumda “az yağlı” gıdaların genellikle “normal” olanlara göre daha riskli olduğunu söyleyebiliriz.
‘TRANS YAĞ İÇERMEZ’ İBARESİ
İşlenmiş gıdaların pek çoğunun üzerinde “trans yağ içermez” ibaresiyle karşılaşırız. Bir ürün porsiyon başına 0,5 gramdan az trans yağ içerdiği sürece, bu ibarenin etikete konulmasına izin verilir. Eğer etiketin herhangi bir yerinde “hidrojenli” kelimesi geçiyorsa, bu trans yağ içerdiği anlamı taşır. Trans yağsız olarak etiketlenen ürünlerdeki hidrojene yağları bulmak çok daha kolaydır.
TAM TAHILLI ETİKETİ
Tahıllar, bisküvi, kahvaltılık gevrek gibi işlenmiş gıdalar genellikle tam tahılları içerdiğini iddia ederler. Aslında bütün tahıllar her zaman tam tahıllı değildir. Taneler çok ince un haline getirilmiştir. Tahıldaki tüm bileşenleri içerebilirler. Ancak hızlı sindirime karşı direnç kaybolur ve bu tahıllar kan şekerinizi, tıpkı rafine olanlar kadar hızlı yükseltebilir. Üstelik, bir ürün içinde az miktarda tam tahıl olsa bile, şeker ve yüksek fruktozlu mısır şurubu gibi diğer birçok zararlı maddeler içermesi ihtimali vardır.
ÜRÜNLERDEKİ GİZLİ ŞEKER
Sıradan bir tüketici içindekiler kısmını okumadığı ürünler alır. Bilinçli bir tüketici ise okur ve şekersiz olduğuna kanaat getirebilir. Ancak yine de ürünlerin gerçek içeriğini gizlemenin yolları gıda üreticileri tarafından bulunmuştur… Paketli gıdaların içindekiler listeleri üzerinde, bileşenler azalan sırada miktar olarak listelenir. İlk birkaç noktada şeker görürseniz, ürünün en fazla şekerle yüklü olduğunu bilirsiniz.
Bununla birlikte, gıda üreticileri genellikle ürünlerine farklı türde şekerler koymaktadır. Bir gıda, şeker, yüksek fruktozlu mısır şurubu ve tamamen aynı şey için farklı isimler olan buharlaştırılmış kamış suyu içerebilir. Bu sayede listedeki bir numara daha sağlıklı bileşene sahip gibi gösterilir. Yine de, bu üç farklı şeker türünü ekleyecekseniz, şeker en tepede olurdu. Bu işlenmiş gıdalarda gerçek rafine şeker miktarını maskelemenin bir yoludur.
PORSİYON BAŞINA KALORİ
Ürünlerin gerçek kalori ve şeker içeriği çoğu zaman bir porsiyona göre yazılırken, ürünün birden fazla porsiyon olduğu kısaca dipnot geçerek gizlenir. Örneğin, bir üretici, tüketici o ürünü bitirene kadar durmayacağını bilmesine rağmen, bir çikolata veya bir şişe kolanın iki porsiyon olarak değil porsiyon başı enerji miktarını belirtir. Etiketleri okurken, ürünün içerdiği porsiyon miktarını da kontrol edin. İki porsiyon içeriyorsa ve porsiyon başına sadece 200 kalori varsa, o zaman tamamı 400 kaloridir.
MEYVE AROMALI ÜRÜNLER
Pek çok işlenmiş gıda doğal olan bir meyve lezzetine sahiptir. Mesela portakal aromalı meyve suları portakal gibi tat verir. Ancak, orada gerçek bir portakal yoktur aslında. Tatlı tadı şekerden geliyor ve portakal aroması da yapay kimyasallardan… Bir ürünün gerçek gıdaların lezzetinde olması, bunların aslında orada olduğu anlamına gelmez. Böğürtlen, çilek, şeftali gibi tatlar genellikle gerçeği yeniyormuş hissi vermek için katılmış kimyasallardır.
ORGANİK SAĞLIKSIZLAR
Organik gıdalar çok kıymetli, evet ama bazı üreticiler bunu çok yanlış kullanarak insanları yanlış yönlendiriyor. Örneğin, bir bileşen listesinde “saf organik şeker kamışı” gördüğünüzde, bu temel olarak aslında normal sofra şekeri ile aynı şeydir. Bir şey sadece organik olduğu için bunun tamamen sağlıklı olduğu anlamı çıkarılmamalıdır.
Sonuç olarak elbette işlenmiş gıdaları tamamen hayatımızdan çıkarmak ve bunun yerine gerçek, doğal ve katkısız “gerçek besin”leri yemek en iyisidir. Böylece etiketler ve içerik listeleri hakkında endişelenmenize gerek de kalmaz.