Saçların estetik olarak önemli bir işleve sahip olmasından dolayı insanoğlunun geçmişten bu yana her zaman ilgisini çeken bir konu olmuştur. Dolayısıyla insanlar, genellikle saçlarının gelişimi, sağlığı ve sonuçta da kaybı gibi her değişikliği ile yakından ilgilenmektedir.
Dr. Hülya Sağlam
Dermatoloji Uzmanı
Saç dökülmesi saç sağlığımız için olması gereken bir durumdur. Zayıflayan saçlar kendilerini yenilemek için dökülürler ve saç köklerinden sağlıklı saçlar meydana gelir. Ancak bunun belli bir oranı olması gerekir. Günlük temizlik ve rutin saç bakımları bir takım dökülmelerin önüne geçebilir. Saç köklerinin hava alması saç tellerinin sağlığı açısından oldukça önemlidir. Bu nedenle kafa derisi belirli aralıklarla yıkanmalı, saçlar yıkanırken yumuşak hareketlerle temizliği yapılmalı ve daima saçların temiz olmasına dikkat edilmelidir. Çoğu şampuanda bulunan, şampuanların köpürmesini sağlayan, çamaşır ve bulaşık deterjanlarının içeriğinde de bulunan maddeler saç derisi sağlığını bozar ve saç tellerine zarar verir. Saçlar kuru iken taranmamalı ve uzun süre sıkı toplanmamalıdır. Saçın kimyasını bozan perma ve röfle gibi uygulamalar aşırı ısı veren fön makinası , düzleştirici gibi işlemler yine saçlarımızı yıpratarak dökülmeyi artırır.
Saç dökülmesi genellikle genetik kökenli olmakla birlikte çeşitli hastalıklardan dolayı da yaşanabilmektedir.
En sık karşılaştığımız saç dökülme tipleri ve tedavileri;
Telogen dökülmede, belirli bir yaşam döngüsü içinde bulunan saçı oluşturan kıllar belli evrelerden geçerler. Bu evreler, anagen, telogen ve katagen evrelerdir. Herhangi bir zamanda, insan saçlı derisinin kıl foliküllerinin %85-90’ı anagen, %13’ü telogen ve %1’inden azı katagen dönemdedir. Telogen dönemde artmış olan saç dökülmesine telogen dökülme denir. Toplumda özellikle bayanlarda en sık görülen saç dökülmesi tipidir. Günlük saç kaybı 100‘e kadar normal kabul edilir. Bu hastalarda tanıya yardımcı olması açısından çekme testi uygulanır. Çekme testi, belli bir saç tutamının çekilmesi ile gerçekleştirir. Eğer çekilen saçta, 4’den fazla saç teli koparsa, çekme testi pozitif olarak değerlendirilir yani dökülme problemi vardır. Telogen dökülme ortalama üç- dört ay sürer. Altı aydan uzun süren dökülmelere ‘kronik telogen dökülme’ denir.
Telogen dökülmenin sebeblerini inceleyecek olursak;
1-Hormonal sebebler: Guatr hastalıkları, gebelik sonrası ve menapoz dönemleri
2-Diyet: Demir, biotin, çinko, B12, magnezyum, protein ve esansiyel yağ asiti eksikliği
3-İlaçlar: Bazı hipertansiyon ilaçları, doğum kontrol hapları, lityum gibi psikiyatrik ilaçlar.
4-Fiziksel stres: Kansızlık, vitamin eksikliği, ameliyat, şiddetli hastalıklar, aşırı diyet
5- Psikolojik stres.
Hastalığın tedavisinde öncelikle yukarıda bahsedilen sebepler araştırılır ve hastaya sebebe yönelik uygun tedaviye başlanır. Hastanın saçlarına uygun şampuanların kullanımı da bu dönem için oldukça önemlidir.
Androgenetik alopesi (Erkek tipi saç dökülmesi), AGA; genetik geçişli, erkeklerde çok sık görülen ve saçlı derinin belirli bölgelerinde yoğunlaşan alopesi tipidir. Daha nadir ve daha hafif olmak üzere kadınlarda da görülmektedir. Kadınlarda erkeklerinkinden yarısı kadara 5alfa redüktaz enzimi bulunduğu için hafif seyreder. Oysa 25 yaşına gelen erkeklerde az da olsa %25 inde, 50 yaşında erkeklerin nerdeyse yarısında saçta AGA ya bağlı seyrelme mevcvuttur. Kadınlara ön saç çizgisi korunur erkeklerde genelde ilk bu bölge açılır. Kadınlarda bu bölgede bulunan aromataz enzimleri yüksektir ve bu dihidrotestesteronu östrojene çevirir. Östrojenler androjen reseptörleri ile de yarışarak dökülmeye engel olur. Kadınlarda mutlaka androjen hormanların fazla olup olmadığı araştırılmalıdır. Tedavide hormonal ilaçlar, topikal minoksidil, procabil ve mezoterapi ve plazma (PRP), saç aşısı kullanılmaktadır. Daha ileri vakalarda saç ekimi yapılır.
YAŞ VE SAÇ İLİŞKİSİ
Saçlarda yaşlanmayla bir takım değişiklikler olur. Bu değişiklikleri en aza indirebilmek için alınacak önlemler kuşkusuz çevreden gelen zararlı etkileri azaltmaktır. Bunlar; güneş ışınları, aşırı sıcak(fön), soğuk, kimyasal zararlı etkenlerdir. Ayrıca menopoz tedavisi de, saç ve deride yaşlanmanın etkilerinin azalmasına katkıda bulunur.
Alopesi ; nedeni bilinmeyen daha çok stres kaynaklı olduğu düşünülen otoimmun bir hastalıktır. Pernisyöz anemi ve tiroid hastalıkalrı ile birlikte görülebilir. Genellikle kendiliğiinden iyileşir, Uzamış vakalarda tedavide uyarıcı difensipron veya baskılayıcı kortizonlu ilaçlar kullanılır. PRP de bu hastalık tedavisinde oldukça başarılıdır.
Trikotilomani; Genellikle kız çocuklarında psikiatrik problemler nedeniyle saçla oynam a, saç çekmeye bağlı olarak dökülmedir. Psikiatri tedavisi şarttır.
Saç dökülmesi tedavi edilebilir bir durumdur. Erken dönemde tedaviye başlanması her zaman daha iyi sonuç alınmasını sağlar. Doğal yollarla elde edilen bir takım şampuan ve losyonlar, saç dökülmesini durdurmada, mevcut saç kalitesini artırmada önemli katkı sağlar. İçeriğinde soyadan elde edilen aminoasitler, vitaminler, çinko gibi mineraller dolaşımı artırıcı bitkisel eksratlar içerir.
SAÇ DÖKÜLMESİ VE TEDAVİ YÖNTEMLERİ
Günümüzde en önemli saç dökülme tedavilerinin başında, PRP tedavisi gelir. PRP, yeni nesil bir tedavi şeklidir ve “Platelet Rich Plasma- Platelet Yönünden Zenginleştirilmiş Plazma” adı verilen tedavi yönteminin kısaltılmış ismidir. Bu uygulama bir kişiden alınan küçük miktardaki kanın özel bir tüpe konularak santrfüj işlemine tabi tutulduktan sonra bileşenlerine ayrıştırılması ve elde edilen az miktardaki “platelet yönünden zenginleştirilmiş plazma”nın (PRP), yine aynı kişiye enjeksiyon yoluyla geri verilmesini temel alır. 3 hafta ara ile 3 seans uygulanır. Sonuçlar memuniyet vericidir.
Mezoterapi de bir başka tedavi yöntemidir. Saçlı deri mezoterapisi; saç dökülmesini durdurmak,var olan saçın kalitesini arttırmak ve yeni saç çıkışlarını aktif hale getirmek için belli periyotlarla saçlı deriye uygulanabilir bir tedavi şeklidir. Özel vitamin, mineral ve protein karışımları, saçlı deriye enjekte edilir, böylece uygulama yapılan alanda, kan dolaşımı artar. Kıl foliküllerinin kanlanmasının arttırılması daha iyi beslenmelerine ve gelişmelerine yardım eder.
Saç aşısı da son dönemlerde çıkan yeni bir tedavi şekli. Aşıda PRP’nin yanı sıra insan göbek kordonundan elde edilen hücreler arası bağlantıyı sağlayan ekstraselüler matriks bileşimi mevcut olup tek seansta uygulanması önemli avantajıdır. Saç dökülmesini durdurur. İki – dört aylık sürede etkisi gözlemlenir saçta hacim artışı ve incelmiş yok olmak üzere olan saç tellerinin tekrar kalınlşaması ile miktarda artış gözle görülebilir.
